Style przywiązania u dzieci

               Eksperymentalnie dowiedziono, że w relacji z pierwszym opiekunem niemowlęta wykształcają cztery style przywiązania. Podstawą jest sposób, w jaki dorosły reaguje na dziecko. Jeśli wystarczająco zaspokaja jego potrzeby fizyczne i emocjonalne może powstać bezpieczne przywiązanie. Pozostałe są oparte na lęku lub unikaniu bliskości.

               Rodzaj więzi z opiekunem kształtuje emocjonalny świat dziecka i stanowi bazę dla przyszłych związków. Na każdym etapie życia jakość relacji z bliskimi ludźmi ma ogromne znaczenia dla samopoczucia i możliwości rozwoju. Od lat specjaliści badają proces powstawania wzorców, które o tym decydują.

Procedura Obcej Sytuacji

W latach siedemdziesiątych XX w. grupa badawcza Mary Ainsworth wprowadziła podział wzorców przywiązania niemowląt na podstawie obserwacji ich zachowania. Według procedury dziecko przebywało wraz z opiekunem w obcym miejscu, po pewnym czasie opiekun opuszczał pomieszczenie, do którego wchodziła obca osoba – za pierwszym razem natychmiast, a za drugim dopiero po chwili. Kluczowym momentem są powroty opiekuna i reakcja dziecka na to doświadczenie.

Zachowanie dziecka podczas badania obserwowali sędziowie kompetentni, których ilościowe oceny na różnych wymiarach następnie łączono w opisowe kategorie. W ten sposób wyróżnione zostały trzy wzorce przywiązania, a po kilku latach inna badaczka uzupełniła je o czwarty.

Rodzaje stylów przywiązania

Relacja dziecka z opiekunem może mieć charakter bezpieczny lub pozabezpieczny. Zależy to od sposobu, w jaki traktuje dziecko dorosły w odpowiedzi na jego naturalne potrzeby. Tylko przywiązanie bezpieczne pozwala na prawidłowy rozwój psychiczny. Poza nim opisano wzorce: unikowy, lękowo-ambiwalentny oraz zdezorganizowany.

Teoria zakłada, że rodzaj więzi łączącej dziecko z pierwszym opiekunem utrwala się i jest matrycą dla wszystkich późniejszych związków. Wiele badań pokazuje, że wzorce przywiązania występujące w okresie wczesnodziecięcym są stabilne i znajdują swoją kontynuację w dorosłości. Inaczej wygląda to jedynie w przypadku stylu przywiązania zdezorganizowanego.

Bezpieczny styl przywiązania

Gdy kontakt z opiekunem jest przewidywalny, ciepły, zaspokajający, w dziecku powstaje zaufanie do innych, że odpowiedzą na jego potrzeby i zaufanie do siebie, że jest tego warte. W późniejszym życiu ten bezpieczny wzorzec ułatwia budowanie dobrych, długotrwałych relacji

Styl przywiązania lękowo-ambiwalentny

Wynika z emocjonalnej niedostępności opiekuna, który, na przykład, pomija potrzeby dziecka, nieadekwatnie odpowiada na jego emocje, jest nieprzewidywalny, zmienny w sposobach reagowania wobec podobnych sytuacji.

 To odbiera dziecku szansę na wypracowanie poczucia bezpieczeństwa. Późniejsze związki oparte na tym modelu są pełne lęku przed odrzuceniem.

Styl przywiązania unikowy

Kształtuje się w relacji z opiekunem nastawionym negatywnie – obojętnym,

 odrzucającym lub bardzo surowym. Ponieważ taki kontakt jest przykry i nie spełnia potrzeb, dziecko uczy się ograniczać oczekiwania i nie wyrażać emocji. Bezpieczeństwo opiera na byciu samowystarczalnym.

W dorosłości przeżywa ludzi jako zagrażających i unika bliskich związków, a jeśli je tworzy, towarzyszy mu ciągła potrzeba dystansowania się od partnera.

Styl przywiązania zdezorganizowany

Powstaje, gdy najbliższa osoba z jednej strony koi lęk, a z drugiej go wywołuje i dziecko nie jest w stanie wypracować dobrej strategii, by regulować emocje. Na obecność i brak opiekuna reaguje chaotycznie, będąc zupełnie nieczytelne dla otoczenia.

W tym wypadku tworzy się przywiązanie do obiektu, który jednocześnie jest widziany jako zagrażający. To może być spowodowane przerażającym lub niewytłumaczalnym zachowaniem opiekuna w odpowiedzi na cierpienie dziecka, w tym okazywaniem mu własnego przestraszenia. Styl zdezorganizowany rozwija się również u osób narażonych na powtarzającą się traumatycznie przeżywaną separację.

Dziecko nie jest w stanie spójnie kierować swojej uwagi na opiekuna (jak w przywiązaniu bezpiecznym lub lękowym) ani na otoczenie (jak w unikowym). W tym wypadku trudno mówić o zorganizowanym sposobie reagowania, który byłby charakterystyczny dla tego stylu. Dlatego niektórzy naukowcy definiują go jako zupełnie odrębną kategorię, obok stylów posiadających organizację.

Dziecko z takimi doświadczeniami jako dorosły człowiek będzie wnosić do swoich relacji dużo sprzeczności, na przykład sygnalizowanie potrzeby czułości na zmianę z wycofaniem.

Czy styl przywiązania może się zmienić?

Choć ukształtowane w dzieciństwie wzorce relacyjne są względnie stałe, pewne doświadczenia życiowe mogą je modyfikować. Dotyczy to wszystkich stylów, choć oczywiście świadomej pracy poddawane są te pozabezpieczne.

Badania wskazują, że w ten sposób mogą wpływać na człowieka nowe doświadczenia interpersonalne, takie jak długotrwałe, bliskie relacje (najczęściej romantyczne) oraz proces psychoterapii. Znaczenie mają też traumatyczne wydarzenia, np. śmierć ważnej osoby, bycie ofiarą przemocy. Takie sytuacje mają moc destabilizowania dotychczasowych wzorców.