Pozabezpieczny styl przywiązania a problemy w związku

Jednym z kluczowych czynników kształtujących intymne relacje jest wzorzec poszukiwania więzi, który rozwija się w dzieciństwie i wpływa na funkcjonowanie w dorosłości. W związkach osób o zaabsorbowanym, wycofanym lub bojaźliwym stylu przywiązania występują charakterystyczne, powtarzające się problemy.  

Styl przywiązania wpływa na sposób, w jaki reagujemy na konflikty i jak budujemy nasze relacje. Osoby o bezpiecznym stylu przywiązania mają większe szanse na zdrowe, trwałe związki, ponieważ potrafią lepiej radzić sobie z problemami i wyrażać swoje potrzeby.

Styl przywiązania a związek miłosny

Naukowcy udowodnili, że pomiędzy partnerami romantycznymi uruchamiają się te same mechanizmy przywiązaniowe jak w relacji niemowlę-opiekun. Co więcej, wzorce poszukiwania bliskości u dzieci korespondują z określonymi stylami przywiązania osób dorosłych.

Oznacza to, że pierwsza relacja w życiu jest powielana w związkach miłosnych. Jeśli człowiekowi nie udało się wykształcić bezpiecznego przywiązania z rodzicem, jego funkcjonowanie w parze będzie oparte na ciągłym zabieganiu o miłość lub unikaniu bliskości.

Wzorce relacji są wewnętrznymi modelami, które tworzą style przywiązania wyznaczające różnice indywidualne w poszukiwaniu i doświadczaniu bliskości oraz wsparcia. Działają one niezależnie od świadomości i często pozostają nierozpoznane.

Pozabezpieczne przywiązanie w parze

Osoby pozbawione bezpiecznego wzorca funkcjonują jako partnerzy w sposób ukształtowany na bazie mechanizmów obronnych, które dziecku pomagały radzić sobie z niewystarczająco dobrą opieką. Ich doświadczeniem w życiu dorosłym są związki bardzo podobne do siebie, przynoszące cierpienie.

Każdy styl przywiązania generuje charakterystyczne problemy w związku. Parze trudno jest nad nimi zapanować, ponieważ nie rozpoznają ich faktycznych źródeł, a także, z powodu zaburzonego rozwoju psychospołecznego, nie wykształcili umiejętności konstruktywnego radzenia sobie z niezaspokojeniem potrzeb.

Zaabsorbowany styl przywiązania

Jeśli w związku jest osoba, której zachowania są podyktowane wysokim lękiem przed utratą obiektu przywiązania, występują następujące problemy:

• Potrzeba ciągłego potwierdzania uczuć. Ludzie o zaabsorbowanym stylu przywiązania wymagają zapewnień o miłości i byciu ważnym. Jeśli nie dostają tego od partnera, czują napięcie, niepokój, snują czarne scenariusze. Ponieważ tak naprawdę żadne słowa i czyny nie są w stanie ostatecznie przekonać ich o trwałości relacji, w parze pojawiają się konflikty związane ze zmęczeniem ciągłą presją na okazywanie miłości z jednej strony i poczuciem niedosytu z drugiej.  
• Przesadne reakcje. Tam, gdzie jest niskie poczucie bezpieczeństwa, dużo lęku i uwrażliwienia na wszystko, co mogłoby zagrażać muszą pojawiać się silne emocje, które równie intensywnie są wyrażane.
• „Uzależnienie emocjonalne”. W związku osoby z lękowym stylem przywiązania trudno jest ustalić taki poziom autonomii, który obu stronom dawałby poczucie bezpieczeństwa. Zwykle osoba obawiająca się opuszczenia dąży do zwiększania zależności, co stoi w sprzeczności z potrzebami partnera. Na tym tle dochodzi do wielu konfliktów.
• Nieracjonalna zazdrość. Niepewne swojej wartości, z trudem budujące zaufanie, przerażone perspektywą odrzucenia, boją się, że partner może znaleźć kogoś lepszego od nich i odejść.  To prowadzi do ciągłych kłótni i napięć w związku.

Styl przywiązania wycofany-unikający

Typowe problemy w związkach ludzi ujawniających silny lęk przed bliskością to:

• Brak komunikacji. Unikowy styl przywiązania prowadzi do trudności w otwartym i szczerym wyrażaniu uczuć oraz potrzeb. Jeśli nie jest możliwa taka rozmowa, ciężko cokolwiek uzgodnić, wyjaśnić, rozumieć siebie nawzajem, przyjaźnić się, wspierać.  
• Ucieczka od problemów. Gdy partnerzy przestają omawiać to, co jest dzielące, bolesne, uczucia każdego z nich nie giną, lecz nawarstwiają się. Osoby o wzorcu unikowym nie chcą konfrontacji i najczęściej zostawiają konflikty nierozwiązane. 
• Dystans emocjonalny. Niedostępność jednej ze stron sprawia, że druga czuje się nieważna, niepotrzebna, niekochana. Chłód, osamotnienie, niezaspokojone potrzeby mogą prowadzić do rozpadu związku lub poszukiwania bliskości poza stałą relacją.
• Niezależność kosztem intymności. Pragnienie autonomii przy eliminowaniu wszelkiej zależności powoduje, że zachowania wzmacniające więź są ograniczane. Osoba o unikowym wzorcu przywiązania jest uwrażliwiona na utratę kontroli i często starania partnera o bliskość odbiera jako zagarnianie jej przestrzeni. Trudno o budowanie intymności w takiej relacji. Charakterystyczne dla par z tym problemem są skargi na samotność w związku z jednej strony oraz poczucie przytłoczenia wspólnym życiem z drugiej.

Bojaźliwe przywiązanie w związku

W tym wypadku para mierzy się z niezdrowymi działaniami jednego lub obojga partnerów skierowanymi zarówno na zatrzymywanie obiektu przywiązania jak i ucieczkę przed nim. Pojawiają się:

• Zmienność zachowań. Związek przechodzi liczne kryzysy ze względu na chwiejność jednego z partnerów, który przyciąga i odpycha od siebie.  To wywołuje niepewność u drugiej osoby, frustrację, poczucie bezradności.
• Sprzeczne sygnały.  Komunikując werbalnie i niewerbalnie swoje potrzeby, osoba mająca problem z bliskością jest nieczytelna dla partnera. Ponieważ wysyła sprzeczne komunikaty (kochaj mnie-odejdź) ciężko o adekwatne reakcje.
• Wykluczające się potrzeby – uczucia i oczekiwania osoby bojaźliwej są niejasne dla partnera, co sprawia, że nie jest w stanie zadbać o jej komfort nawet, jeśli bardzo się stara.  W związku z tym jedna strona czuje się wciąż zaniedbana, a druga niedoceniona.
• Obustronna frustracja – para nie może doświadczyć satysfakcji ze związku, bo cokolwiek by się działo, jest źle. Gdy wzrasta bliskość osoba bojaźliwa przerażona tym oddala się. Gdy dystans staje się zbyt duży, wpada w panikę przed utratą partnera i zaczyna wykazywać nadmiarowe zachowania wiążące. Nawet jeśli druga strona dostosowuje się do tych zmiennych potrzeb, niechybnie czeka ją rozczarowanie.
• Kłopot z zaufaniem. Przeszłe doświadczenia powodują, że osoba o wzorcu zdezorganizowanym nie potrafi zaufać partnerowi, a także jej zachowanie powoduje tę samą trudność po drugiej stronie.